De mentale gezondheid van kinderen en jongeren krijgt steeds meer aandacht. En terecht: uit onderzoek blijkt dat één op de vier leerlingen in groep 7-8 mentale klachten ervaart (1). Onder scholieren van 12-16 jaar loopt dit zelfs op tot bijna één op de drie. (2) Sporten kan een belangrijke rol spelen in het versterken van de mentale gezondheid van kinderen en jongeren. Maar wat vaak minder wordt besproken, is de invloed van de mensen om een kind heen. Welke rol spelen trainers, ouders en teamgenoten? Hoe kunnen zij de mentale gezondheid van sportende kinderen en jongeren positief én negatief beïnvloeden?
Waarom is mentale gezondheid belangrijk?
Een goede mentale gezondheid helpt een kind om goed te functioneren. Bijvoorbeeld op school, in sociale situaties en op de sportvereniging. Het draagt bij aan een gezonde ontwikkeling, zelfvertrouwen om nieuwe dingen aan te gaan, veerkracht bij tegenslagen en het vermogen om relaties op te bouwen.3 Wanneer de mentale gezondheid onder druk staat, kunnen klachten ontstaan, zoals angst, somberheid of teruggetrokken gedrag. Dit belemmert niet alleen het dagelijks functioneren, maar kan ook de ontwikkeling van een kind in de weg staan.
Waarom de sportvereniging voor een mentale boost?
Sporten heeft positieve effecten op de mentale gezondheid van kinderen en jongeren. Het zorgt bijvoorbeeld voor positieve emoties, zoals blijheid of plezier;
Ruim twee derde van de Nederlandse kinderen (6-11 jaar) en 61 procent van de jongeren (12-19 jaar) is lid van een sportvereniging.7 Hiermee bereiken sportverenigingen een groot deel van de Nederlandse kinderen en jongeren. Dat maakt de sportvereniging een kansrijke plek om bij te dragen aan hun mentale gezondheid.
Hoewel sport op zichzelf al veel mentale voordelen biedt, komen deze positieve effecten niet automatisch tot stand. De sociale omgeving waarin een kind of jongere sport, speelt daarin een belangrijke rol. Hieronder bespreek ik hoe de trainer, ouders en teamgenoten invloed hebben op de mentale gezondheid van sportende kinderen en jongeren. Deze resultaten zijn gebaseerd op een systematische literatuurstudie naar de invloed van sport en de sportomgeving op de mentale gezondheid van kinderen en jongeren.
Een sterke vertrouwensband en positief coachen
Een trainer is voor kinderen en jongeren vaak veel meer dan iemand die uitlegt hoe je een bal moet overspelen of hoe je sneller kunt rennen. Omdat trainers kinderen en jongeren vaak meerdere keren per week zien en soms jarenlang begeleiden, kan er een sterke vertrouwensband ontstaan. Die band vormt de basis om aan de mentale gezondheid te werken: als kinderen zich veilig en vertrouwd voelen, durven ze het eerder aan te geven als ze ergens mee zitten. Bijvoorbeeld bij een teleurstellende sportprestatie of wanneer de spanning te veel wordt. Ook kan een trainer door die regelmatige contactmomenten sneller signalen van mentale problemen oppikken en passende steun bieden.
Om zo'n vertrouwensband op te bouwen is het belangrijk dat trainers open communiceren, bijvoorbeeld over teamkeuzes of spelsituaties, en oog hebben voor het individu achter de sporter. Zonder die openheid en persoonlijke aandacht kan juist het tegenovergestelde gebeuren: kinderen durven (negatieve) sportervaringen niet meer te delen, soms omdat ze bang zijn dat het negatieve gevolgen heeft (bv. niet geselecteerd worden voor het team). Hierdoor kan onzekerheid bij het kind ontstaan en het zelfvertrouwen afnemen, wat de mentale gezondheid negatief beïnvloedt.
"Een positieve coachstijl helpt om zelfvertrouwen op te bouwen, veerkracht te ontwikkelen en met meer plezier te blijven sporten"
Lees meer: sport-gezondheid/mentale-gezondheid-op-de-club-de-rol-van-coaches-ouders-en-teamgenoten/
